حکمت نسخحکمت نسخ به مصلحت موقّت بودن برخی احکام شرعی اطلاق می‌شود. ۱ - تعریفحکمت نسخ ، مراعات تغییر مصالحی است که احکام بر اساس آنها جعل گردیده است. ۱.۱ - توضیحتمامی احکام شریعت اسلام بر پایه مصالح و ملاک‌های واقعی است، اما برخی از آنها دایمی بوده و هیچ گاه تغییر نمی‌کند؛ به همین دلیل، در احکام مجعول بر اساس آن مصالح، نسخ راه ندارد. اما برخی از این مصالح، محدود و موقت به زمانی خاص است؛ یعنی با فرا رسیدن آن زمان ، مصلحت موجود در آن منتفی می‌گردد. نسخ برای برداشتن این گونه احکام است؛ بنابراین، حکمت نسخ، عبارت است از جلوگیری از امتداد زمانی احکام و قوانینی که مصالح آنها به اتمام رسیده و نیز جای گزین کردن احکام جدیدی که دارای مصالح دایمی می‌باشد. ۲ - نکتهبرخی از اصولی‌ها حکمت نسخ را امتحان بندگان می‌دانند؛ یعنی حق تعالی برای امتحان میزان بندگی انسان‌ها حکمی را نسخ می‌نماید تا مطیع از عاصی مشخص شود. [۱]
الوجیز فی اصول الفقه، زحیلی، وهبه، ص۲۳۷.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگ نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۳۲، برگرفته از مقاله «حکمت نسخ» |